با توجه به فعالیت ایرانیان بسیاری که در بازارهای مالی و فارکس، شرعی و قانونیبودن این کار موردتوجه واقع میشود. شرعی بودن ترید و قانونیبودن آن در ایران سوال بسیاری از فعالان این حوزه است و برای پاسخ به این سوال لازم است تا این موارد از چند جهت مختلف بررسی شوند.
فارکس در ایران
با توجه به بند 1 ماده 49 قانون بورس اوراق بهادار افراد میتوانند با اراده و اختیار خودشان و بدون مشورت با غیر معامله کنند.
به طورکلی دو نوع ترید کردن در حال حاضر مطرح هست:
1. خرید اصل سهام یا معامله:
برای این مورد مشکلی وجود ندارد و دیدگاه اسلام نسبت به این مورد مستحب بوده که سود به دست آمده را در خاک وطن خویش و برای آبادانی مملکت در جهت مناف شخصی خرج شود.
2. خرید تعهدی یا اهرمی معامله:
بررسی این مورد دو حالت دارد؛
در مورد اول لازم است که صف خریداران و فروشنده ها کاملا واضح و مشخص شده باشد. فرد باید با تصمیم خود و با اطلاع کامل از شرایط موجود وارد شود.
مورد دوم صف خریداران و فروشندگان مشخص است؛ ولی بستر ساز، بروکر یا صرافی مورد نظر با دریافت کارمزد، فاصله قیمت بین خریدار و فروشنده را کم میکند. این کار به خودی خود مشکلی ندارد؛ ولی در بحث اسلام چون فرد دارد خارج از حد اصل سرمایه انتزاع به رشد یا افت میکند بسته به حکم و نظر مرج تقلید شخص، میتواند حرام، مکروه یا بدون مشکل باشد.
چرا فارکس حرام است؟
چرا از دیدگاه برخی علما فارکس حرام است؟ زیرا مبنای معاملات انتزاعی متعهدی یا معاملات اهرمی است و چون در این بازار معاملاتی صرفا برای خرید اصل سهام وجود ندارد، پس در نتیجه کل بازار فارکس را مکروه یا حرام اعلام کردند.
بازار فارکس از دیدگاه برخی از علمای اهل سنت بدون ایراد یا مکروه است؛ ولی دلیل مکروه بودن بازار چیست؟ در بازار فارکس دارایی فرد بیش از آنچه که باید رشد یا ضرر میکند.
در شرع میتوان امربهمعروف و نهیازمنکر کرد؛ اما نمیتوان شخصی را تحمیل کرد تا از کاری که خودش قصد انجامدادن آن را دارد صرفنظر نماید. درصورتیکه فرد به طور خودخواسته و در صحت کامل عقل و دارابودن بلوغ ذهنی و جسمی تصمیم به انجام کاری بگیرد، شرع جلوی فرد را نمیگیرد.
حرام بودن بازار فارکس میتواند صرفا جنبهی دینی نداشته باشد و جنبهی سیاسی هم دخیل باشد. در کشورهایی که عالمان دینی در سمتهای سیاسی هم نقش و یا دخل و تصرف نیز دارند مراجع تقلید اهتمام روی نقدینگی داشته باشند.
فارکس در اسلام
اساسا چون این بازار در خارج از بسترهای اسلامی قانونمند شده است به دو جهت میتوان این موضوع را بررسی کرد:
1. فرد در کشوری در حال فعالیت در فارکس است که قانون فارکس در آن کشور مشکلی ندارد.
در این مورد برخی علما معتقد هستند که اگر در آن کشور زندگی میکند، مشکلی برای کار در فارکس وجود ندارد.
2. فرد در کشوری در حال فعالیت در فارکس است که قانون فارکس در آن کشور مشکل دارد.
در این حالت فرد باید در صحت کامل عقل و با تصمیم شخصی خود وارد بازار شده و تمام ضرر و زیان ممکن را بپذیرد. اما در این مورد نیز نه مکروه اعلام شده و نه حرام و بهصورت نهیازمنکر گفته میشود که انجام نشود بهتر است.
کشور اسلامی اعلام کرده است که انجام نشود؛ ولی شخص با مسئولیت خود میتواند وارد بازار شود. بهصورت قانونی نیز چون قوانین کشور ایران مبتنی بر فقه و شرع نوشته میشود پس در قانون بورس اوراق بهادار ایران تشیع نیز قرار داده شده است؛ بنابراین بنا بر قانون 1 بند 49 در کشور ایران فعالیت در بازار طبق خواسته و تصمیم خود فرد مانعی ندارد ولی از شخص دومی مشورت گرفته نشود.
پراپ چیست؟
پراپها شرکتهایی هستند که سرمایه خود را در اختیار تریدرها قرار میدهند و سود بهدستآمده را با تریدر به اشتراک میگذارند. تریدر برای بهدستآوردن سرمایه لازم است مبلغی را برای گذراندن چالش ورودی بپردازد تا با استفاده از این چالش، شرکت بتواند از تواناییهای تریدر اطمینان حاصل کند.
بعد از قبولی در چالش و بهدستآوردن سرمایه، مبلغی که برای چالش پرداخت شده بود به تریدر عودت داده میشود. برای اطلاعات دقیقتر درباره پراپ مقاله پراپ چیست؟ را مطالعه نمایید.
آیا پراپ شرعی است؟
برای بررسی شرعی بودن ابتدا لازم است مشخص شود پراپ مدنظر بر چه بستری قرار دارد. پراپ میتواند بر یکی از بسترهای کریپتوکارنسی، فارکس و یا مبتنی بر بازار بورس اوراق بهادار باشد.
پراپ بر بستر بازار بورس اوراق بهادار:
اگر پراپ بر بستر بازار بورس اوراق بهادار باشد موردی ندارد و شرکت در آن از نظر شرع مشکلی ندارد درصورتیکه پراپ تعهدی نباشد و معاملات اهرمی نداشته باشد. اگر معاملات اهرمی شوند؛ چون در کشور اسلامی در حال ترید هستید و طبق گفته مراجع به قوانین کشور اسلامی باید احترام گذاشته شود.
همچنین به دلیل اینکه تمام افراد سیاسی کشور مراجع هستند و غلم فقه دارند پس باید به قانون گذاشته شده رجوع شود.
پراپ بر بستر بازار فارکس و کریپتوکارنسی:
اگر پراپ یا سرویسدهنده جنبه آموزشی داشته باشد و تمام حسابهای پراپ که در اختیار کاربران قرار داده میشود به نام خود شخص باشد و هیچگونه سرمایهگذاری در معاملاتی که شما در حال انجامدادن هستید نباشد و اکثر سود دریافتی را به شخص موردنظر بدهد، مشکلی ندارد.
دفتر مرکزی پراپ چه در کشورهایی واقع شده باشد که معاملات فارکس در آن کشور از نظر شرع مشکلی نداشته باشد و چه در کشورهایی که معاملات فارکس توصیه نمیشوند، برای فردی که از پراپ فرم خدمات دریافت میکند یا تریدری که در این بازار از طریق این پراپ فرم فعالیت میکند، هیچ مشکل شرعی برای خود شخص تریدر وجود ندارد.
چرا ترید در پراپ
افراد با پرداخت مبلغ کمی میتوانند وارد پراپ شوند و بهجای وارد کردن سرمایههای سنگین و تجربه کردن خسارت، با سرمایه خیلی کمتر و در حساب،های دمو و آزمایشی شرایط بازار واقعی را برای خود شبیه سازی میکنند. با توجه به قوانین حاکم بر پراپ تریدر در طول مدت زمان چالش با قوانین گذاشته شده، شروع به ترید میکند. ترید کردن در قوانین و محدودیتهای پراپ، جنبه آموزشی دارد و به تریدر مواردی مانند مدیریت ریسک و جلوگیری از معاملات هیجانی را میآموزد.
علاوه بر موارد ذکر شده تریدر بعد از شرکت در چالش پراپ میتواند به پنل انالیز دسترسی داشته باشد و به طور دقیق عملکرد خود را بسنجد همچنین با کمک منتور رابین سود دید بهتری نسبت به استراتژی و سبک معاملاتی خود پیدا کند. به دلیل بار آموزشی که پراپ با خود دارد باعث میشود نسبت به ترید و معامله در بازار فارکس، قانونیتر و اصولیتر دیده شود.